Neffy, một thiết bị mới được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm phê duyệt, là phương pháp điều trị không cần kim đầu tiên cho các phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Thuốc xịt mũi có thể làm giảm các phản ứng có thể gây tử vong, mang lại lợi ích cho nhiều bệnh nhân đang gặp khủng hoảng sợ sử dụng EpiPens.
Hình 1. Thuốc Neffy
Tiến sĩ Michael Blaiss, một nhà dị ứng học tại Đại học Y Georgia, thường ngạc nhiên trước việc bệnh nhân của ông do dự đến mức nào khi sử dụng dụng cụ tiêm tự động, những thiết bị giống như ống tiêm như EpiPen để cung cấp loại thuốc cần thiết để ngăn chặn các phản ứng dị ứng có thể gây tử vong.
Một số bệnh nhân đã gọi đến văn phòng của ông, trong lúc đang bị sốc, để kiểm tra kỹ xem có cần thiết phải tiêm cho mình hay không. Những người khác nói với anh rằng họ thà đợi ở bãi đậu xe của phòng cấp cứu để “xem chuyện gì sẽ xảy ra”.
Trẻ em bị phản ứng nguy hiểm đôi khi bỏ chạy khỏi cha mẹ vì sợ kim tiêm. Tiến sĩ Blaiss nhớ lại, một cuộc rượt đuổi giống như Tom và Jerry đã kết thúc bằng việc một người cha bị tiêm nhầm.
Một thiết bị mới được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm phê duyệt gần đây có thể giúp xoa dịu một số lo lắng. Thiết bị, Neffy, sử dụng epinephrine, loại thuốc trong EpiPen, thông qua dạng xịt mũi chứ không phải qua kim tiêm.
Hình 2. Thuốc Epipen
Tiến sĩ Blaiss nói: “Chúng tôi đã cần điều này từ rất lâu rồi. “Tôi thực sự tin rằng nó sẽ cứu được mạng sống .”
Những người ủng hộ bệnh nhân và các nhà dị ứng, những người thường xuyên nhận thấy hậu quả của việc ác cảm với kim tiêm, đã chờ đợi một giải pháp thay thế kim tiêm tự động trong nhiều năm. Theo một đánh giá có hệ thống , trong dân chúng nói chung, nỗi sợ hãi này tương đối phổ biến - hầu hết trẻ em và tới 30% thanh niên sợ kim tiêm.
Ilana Golant, người sáng lập và giám đốc điều hành của Quỹ Dị ứng Thực phẩm, cho biết cô biết các bậc cha mẹ đã quá lo lắng khi tiêm đến nỗi họ đã bỏ lỡ cơ hội ngăn chặn phản ứng nghiêm trọng, khiến con họ phải nhập viện.
Tiến sĩ Jonathan Spergel, một chuyên gia về dị ứng tại Bệnh viện Nhi đồng Philadelphia, cho biết ông lo ngại rằng một số bệnh nhân của ông sẽ không sử dụng kim tiêm trong trường hợp khẩn cấp nên ông đã yêu cầu họ tự tiêm tại văn phòng của mình để cho họ thấy rằng “không phải tệ quá.”
Có nhiều lý do khác khiến bệnh nhân thích dùng thuốc xịt mũi hơn, ngay cả khi họ không sợ kim tiêm. Thứ nhất, thuốc xịt mũi Neffy tương đối nhỏ - chỉ cao hơn 2 inch - giúp mang theo thuận tiện hơn so với một chiếc EpiPen 6 inch cồng kềnh, Tiến sĩ Blaiss cho biết.
Bệnh nhân của ông hiếm khi mang theo hai chiếc EpiPens, điều này được khuyên dùng trong trường hợp liều epinephrine đầu tiên không đủ. Ông nói: “Bây giờ, với một thứ nhỏ như thế này, nó thực sự không khó đến thế ”.
Richard Lowenthal, giám đốc điều hành của ARS Pharma, nhà phát triển thiết bị, cho biết Neffy, dự kiến sẽ được phổ biến rộng rãi vào cuối tháng 9, cũng sẽ tương đối rẻ đối với hầu hết bệnh nhân được bảo hiểm.
Ông cho biết công ty dự định giới hạn chi phí tự chi trả cho hai loại thuốc xịt mũi dùng một lần, trị giá một đơn thuốc, ở mức 25 USD cho hầu hết những người có bảo hiểm thương mại và 199 USD cho những người có chương trình khấu trừ cao hoặc không có bảo hiểm.
Thuốc xịt mũi có thời hạn sử dụng khoảng hai năm rưỡi , có nghĩa là bệnh nhân có thể thay nó ít thường xuyên hơn so với thay EpiPen, thường hết hạn sau 18 tháng kể từ khi được sản xuất.
Tuy nhiên, Neffy có thể không phải là lựa chọn phù hợp cho một số bệnh nhân.
Nhiều trẻ nhỏ vẫn không đủ điều kiện để sử dụng thuốc xịt mũi vì nó chỉ được chấp nhận cho người lớn và trẻ em nặng hơn 66 pound. Ông Lowenthal cho biết, công ty hy vọng thiết bị này sẽ có sẵn cho trẻ em nặng hơn 33 pound trước mùa hè năm sau.
Tiến sĩ Spergel cho biết bệnh nhân cũng phải cân nhắc xem liệu họ có cảm thấy thoải mái với dữ liệu lâm sàng rất hạn chế về hiệu quả hoạt động của Neffy ở những người bị sốc phản vệ hay không. Một số người có thể thích sử dụng EpiPen hoặc một phiên bản chung của dụng cụ tiêm tự động, phiên bản này “đã được thử và đúng”.
Phương pháp điều trị các phản ứng dị ứng nghiêm trọng không thể được thực hiện thông qua các thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên - các nhà nghiên cứu không thể gây ra phản ứng đe dọa tính mạng và cho một nửa nhóm điều trị bằng giả dược.
Thay vào đó, các nhà nghiên cứu sử dụng thuốc xịt mũi cho những đối tượng khỏe mạnh không bị dị ứng và so sánh phản ứng của họ với phản ứng của những người tham gia tương tự được tiêm epinephrine.
Các nhà điều tra phát hiện ra rằng nồng độ epinephrine trong máu cũng như nhịp tim và huyết áp của đối tượng - tất cả các dấu hiệu cho thấy thuốc đã được hấp thụ vào cơ thể - đều nhất quán giữa các nhóm, cho thấy rằng thuốc xịt có hiệu quả tương tự.
Họ tiến hành lại những thử nghiệm này ở những người bị nghẹt mũi và đưa ra kết luận tương tự. Và một nghiên cứu lâm sàng nhỏ tại một phòng khám Nhật Bản cho thấy loại thuốc xịt này có hiệu quả trong việc điều trị phản ứng dị ứng ở 15 trẻ em đang được xét nghiệm dị ứng thực phẩm.
Kết quả từ những nghiên cứu này cho thấy Neffy sẽ hoạt động tốt như một dụng cụ tiêm tự động. Nhưng Tiến sĩ Blaiss cho biết sẽ khó có thể biết chắc chắn cho đến khi mọi người bắt đầu sử dụng nó để điều trị sốc phản vệ bên ngoài cơ sở y tế.
Ông cho biết ông sẽ khuyên những bệnh nhân bị dị ứng nặng nên mang theo EpiPen như một phương án dự phòng.
“Chúng ta không biết cho đến khi nó đi vào thế giới thực, vì vậy tôi nghĩ chúng ta phải thận trọng, ít nhất là vào lúc đầu ”, Tiến sĩ Blaiss nói.
Một số thông tin về epinephrine
Hình 3. Cấu trúc hoá học của epinephrine
Chỉ định
Các phản ứng dị ứng cấp tính ở người lớn và trẻ em bao gồm phản vệ do côn trùng đốt, thực phẩm, thuốc, hóa chất dùng trong chẩn đoán, các chất gây dị ứng khác hoặc các trường hợp vô căn.
Hồi sức tim phổi ở người lớn và trẻ em.
Tụt huyết áp do sốc nhiễm khuẩn (septic shock) ở người lớn.
Làm giảm các triệu chứng của hen ở người lớn và trẻ em trên 12 tuổi đối với các triệu chứng hen nhẹ, bệnh hen không dai dẳng.
Khởi phát và duy trì tác dụng giãn đồng tử trong phẫu thuật nội nhãn.
Phối hợp với thuốc gây tê tại chỗ và gây tê tủy sống để làm giảm hấp thu toàn thân và kéo dài thời gian tác dụng của các thuốc này.
Tác dụng không mong muốn (ADR)
Các ADR của epinephrin chủ yếu liên quan đến tác dụng kích thích cả thụ thể alpha và beta-adrenergic. Nguy cơ xuất hiện các ADR phụ thuộc vào mức độ nhạy cảm của từng bệnh nhân và liều dùng của thuốc.
Tim mạch: nhịp tim nhanh, nhịp nhanh thất, rối loạn nhịp thất, thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, thiếu máu cục bộ các chi, đau thắt ngực, tăng huyết áp, đánh trống ngực.
Tiêu hóa: nôn, buồn nôn.
Chuyển hóa: hạ hoặc tăng đường huyết, kháng insulin, hạ kali huyết, nhiễm toan lactic.
Thần kinh: đau đầu, chóng mặt, giảm trí nhớ, hồi hộp, dị cảm, run rẩy, buồn ngủ, ngất, đột quỵ, xuất huyết não, rối loạn thần kinh vận động (đặc biệt trên bệnh nhân Parkinson).
Tâm thần: dễ kích động, lo lắng, ảo giác.
Thận: suy giảm chức năng thận.
Hô hấp: phù phổi, khò khè.
Da và mô dưới da: toát mồ hôi, trắng nhợt dọc tĩnh mạch, hoại tử do thoát mạch.
Mắt: giãn đồng tử.
Tại vị trí tiêm truyền: thoát mạch.
Theo The New York Times
https://www.nytimes.com/2024/08/19/health/nasal-spray-shock-neffy.html
ThS. Bùi Quốc Dũng